اتحاد مسلمانان در تحریم کالای فرانسوی و بحران اقتصادی برای این کشور
یکی از مهمترین رویدادهای جهانی اخیر، حمایت رئیس جمهور فرانسه از اهانت به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلّم) است که به موضوع مهمی در حوزه تجارت بین الملل تبدیل شده است. اهمیت این موضوع از آنجایی بیشتر شده که رئیس جمهور ترکیه در واکنش به این اقدام، از مردم کشور خود و سایر مسلمانان جهان خواسته است تا کالاهای فرانسوی را تحریم کنند و از خرید آنها خودداری نمایند و این موضوع مورد حمایت بعضی از رهبران کشورهای اسلامی قرار گرفته است. در این یادداشت به بررسی تجارت خارجی کشور فرانسه با بعضی از کشورهای اسلامی پرداخت شده است و با بررسی آمارهای تجارت بین این کشور و کشورهای مسلمان، به تبعات تحریم شدن کالاهای فرانسوی از سوی مسلمانان پرداخته خواهد شد و اهمیت کشورهای اسلامی را برای فرانسه و کالاهای آن آشکار خواهد کرد.
تجارت فرانسه
فرانسه به عنوان ششمین اقتصاد برتر جهان دارای جمعیت ۶۷ میلیون نفری است که جمعیت مسلمانان آن به حدود ۶ میلیون نفر می‌رسد. این کشور در سال ۲۰۱۹ حدود ۵۵۵ میلیارد دلار صادرات و ۶۳۹ میلیارد دلار واردات داشته است. مهمترین کالاهای صادراتی این کشور به شرح ذیل است:
۱-ماشین آلات شامل کامپیوتر: ۶۷.۳ میلیارد دلار (۱۲.۱ % کل صادرات)
۲- هواپیما و فضاپیما: ۵۳.۵ میلیارد دلار (۹.۶ %)
۳-وسائل‌نقلیه: ۵۲.۸ میلیارد دلار (۹.۵ %)
۴-ماشین آلات الکترونیکی و تجهیزات: ۴۳.۴ میلیارد دلار (۷.۸ %)
۵- محصولات دارویی ۳۵.۵ میلیارد دلار (۶.۴ %)
۶- پلاستیک و مواد پلاستیکی: ۲۰.۹ میلیارد دلار (۳.۸ %)
۷- محصولات آرایشی، لوازم آرایشی، ۲۰.۱ میلیارد دلار (۳.۶ %)
۸-نوشیدنی ها(انرژی زا و مشروبات الکلی و …): ۱۹.۳ میلیارد دلار (۳.۵ %)
۹- تجهیزات نوری، فنی و پزشکی: ۱۷.۶ میلیارد دلار (۳.۲ %)
۱۰-سوخت‌های معدنی از جمله نفت: ۱۵.۵ میلیارد دلار (۲.۸%)
کشور فرانسه در تولید هواپیما و سفینه های فضایی، نوشیدنی‌ها، لوازم آرایشی و بهداشتی، محصولات دارویی، غذایی، غلات، محصولات لبنی و شیمیایی و ساخت کشتی و قایق نسبت به سایر کشورهای رقیب از مزیت رقابتی بالاتری برخوردار است.
این کشور در زمینه‌های مختلفی با کشورهای مسلمان ارتباط دارد. در حوزه صادرات عمده محصولات صادراتی این کشور به کشورهای اسلامی شامل اسلحه و مهمات، حمل و نقل هوایی، توربین های گازی های بخار، خودرو، تراکتور، تولیدات آهن و استیل و تجهیزات پزشکی و الکترونیکی بوده است و در سمت مقابل از کشورهای اسلامی نفت خام، گاز طبیعی، روغن‌های معدنی، پوشاک، میوه و سبزیجات خشکبار و کابل وارد کرده است.
در نمودار زیر به کشورهای اسلامی که رابطه بیشتری با فرانسه دارند پرداخته شده است. این نمودار به کشورهای اسلامی غرب و جنوب غرب آسیا و شمال آفریقا که با کشور فرانسه رابطه تجاری خوبی دارند اشاره میکند.
شکل ۱ منبع https://www.dailysabah.com/business/economy:
این نمودار نشان می دهد که مبادلات تجاری فرانسه و این کشورها بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار است. بخش اعظمی از این مبادلات به کشور ترکیه مربوط می شود لذا اگر ترکیه به طور کامل کالاهای فرانسوی را مورد تحریم قرار دهد بخش بزرگی از صادرات و واردات فرانسه از کشورهای اسلامی دچار تغییر و تحولات بسیاری خواهد شد. در ادامه به صادرات فرانسه به ایران و کشورهای ذکر شده در تصویر بالا پرداخته خواهد شد. توجه بر این است که به تاثیر تحریم کالاهای صادراتی فرانسه پرداخته شود و به واردات کمتر اهمیت داده شده است.
حوزه غرب و جنوب غرب آسیا:
صادرات فرانسه به ترکیه
ترکیه، به عنوان یکی از کشورهای اسلامی، بزرگترین شریک تجاری فرانسه با کشورهای اسلامی است. این کشور بیشتر واردات خود را از فرانسه به واردات ماشین آلات و صنایع الکترونیکی، صنعت حمل و نقل، مواد شیمیایی و فلزات اختصاص داده است. از آنجایی که این کشور اسلامی بیشترین حجم مبادلات تجاری با فرانسه را دارد واکنش آن در برابر کشور فرانسه پررنگ تر خواهد بود.
نمودار ۱ صادرات فرانسه به ترکیه، ۲۰۱۸
صادرات فرانسه به عربستان صعودی
عربستان به عنوان دومین شریک بزرگ تجاری فرانسه در منطقه جنوب غرب آسیا شناخته می شود. کشور فرانسه بخش عظیمی از منابع نفتی مورد نیاز خود را از این کشور وارد می کند. در مقابل، عربستان از فرانسه ماشین آلات و محصولات شیمیایی وارد می کند. مهمترین کالاهای وارداتی عربستان از فرانسه مربوط به صنعت حمل و نقل بخصوص هواپیما است.
صنایع الکترونیکی، ماشین آلات و صنایع شیمیایی از جمله کالاهای وارداتی عربستان هستند که نقش مهمی در تجارت فرانسه با این کشور دارند.
نمودار ۲ صادرات فرانسه به عربستان صعودی، ۲۰۱۸
صادرات فرانسه به قطر
کشور قطر در سالهای گذشته به دنبال تبدیل شدن به هاب[۱] اقتصادی منطقه غرب و جنوب غرب آسیا بوده است لذا برای تحقق این امر نیازمند خطوطی هوایی و دریایی قوی است. در همین راستا بیشترین واردات خود از فرانسه را به همین امر اختصاص داده است و در صنعت حمل و نقل یکی از مهمترین شریکان تجاری فرانسه است.
نمودار ۳ صادرات فرانسه به قطر، ۲۰۱۸
صادرات فرانسه به امارات متحده عربی
کشور امارات متحده عربی پس از تبدیل شدن به مرکز صادرات مجدد غرب آسیا، نحوه واردات خود از فرانسه را تغییر داده و واردات بخش حمل و نقل خود را کاهش و به واردات ماشین آلات، کالاها و خدمات الکترونیکی و مواد شیمیایی از فرانسه روی آورده است.
نمودار ۴ صادرات فرانسه به امارات متحده عربی،۲۰۱۸
صادرات فرانسه به ایران
ایران نیز همانند بسیاری از کشورهای غرب و جنوب غرب آسیا، محصولات شیمیایی، ماشین آلات و صنایع حمل و نقل خود را از فرانسه وارد می کند. در حوزه مواد شیمیایی، این واردات بیشتر شامل مواد آرایشی و بهداشتی می شود. در حوزه حمل و نقل، خرید هواپیماهای مسافربری نقش زیادی در واردات از این کشور داشته است. در حوزه ماشین آلات، واردات به منظور راه اندازی خطوط تولید و تکمیل محصولات تولیدی صورت گرفته که واردات قطعات خودروسازی بخشی از آن است.
نمودار ۵ صادرات فرانسه به ایران ،۲۰۱۸
حوزه شمال آفریقا
کشور فرانسه در قرون گذشته کشورهای بسیار زیادی از آفریقا را مستعمره خود کرده است. اکنون با گذشت چند قرن از آن زمان، فرانسه توانسته مبادلات تجاری متنابهی با این کشورها داشته باشد. تعامل کشورهای شمال آفریقا با این کشور به جهت نزدیکی از اهمیت بالایی برخوردار است، از طرفی این کشورها مسلمان هستند و اگر این کشورها فرانسه را مورد تحریم قرار دهند و کالایی از آن وارد نکنند، فرانسه بازار خود را در این منطقه از دست خواهد داد. در سال ۲۰۱۸ رقم صادرات فرانسه به کشورهای آفریقایی ۲۸.۸میلیارد دلار بوده است و واردات ۲۹.۶ میلیارد دلاری از این قاره داشته است.
در طی این سال، حجم صادرات فرانسه به کشورهای اسلامی شمال آفریقا حدود ۱۷ میلیارد دلار بوده است. علاوه بر این ۸۰ درصد حجم واردات فرانسه از قاره آفریقا مربوط به کشورهای شمالی این قاره بوده است. در ادامه به ارائه آمارهای صادراتی فرانسه به ۵ کشور شمالی قاره آفریقا پرداخته می شود.
- صادرات فرانسه به مراکش
کشور مراکش با قرار گرفتن در شمال غربی آفریقا و همجواری با تنگه جبل‌الطارق، دارای اهمیت بسیاری است. این کشور به همین دلیل نیازمند خطوط حمل و نقل پیشرفته ای است تا بتواند از موقعیت جغرافیایی خود نهایت استفاده را ببرد، لذا بخش زیادی از واردات خود از فرانسه را به حمل و نقل اختصاص داده است. از طرفی برای تقویت صنعت خود نیازمند واردات ماشین آلات و دستگاههای صنعتی است که حجم زیادی از واردات این کشور را تشکیل می دهد. این موضوع سبب شده ماشین آلات فرانسوی بخش مهمی از واردات کشور مراکش را به خود اختصاص بدهند.
نمودار ۶ صادرات فرانسه به مراکش ،۲۰۱۸
- صادرات فرانسه به الجزایر
کشور الجزایر از گذشته تا به امروز با کشور فرانسه روابط مختلفی در حوزه های گوناگون داشته است که هم اکنون روابط فرهنگی بین این دو کشور برجسته است. حوزه مبادلات و تجارت نیز بین این دو کشور از اهمیت بالایی برخوردار شده است. فرانسه تامین کننده منابع غذایی و سبزیجات مورد نیاز این کشور است و این کشور همانند بسیاری از کشورهای غرب آسیا، وارد کننده محصولات شیمیایی، ماشین آلات و خدمات و وسایل حمل و نقل از فرانسه است.
نمودار ۷ صادرات فرانسه به الجزایر، ۲۰۱۸
- صادرات فرانسه به نیجریه
نیجریه به عنوان کشوری که از جمعیت مسلمان برخوردار است یکی از وارد کنندگان سوخت و مواد غذایی از فرانسه است. این کشور نیز همانند بسیاری از کشورهای مسلمان، کالاهای شیمیایی، دستگاه های صنعتی و الکترونیکی مورد نیاز خود را از فرانسه تامین می کند.
نمودار ۸ صادرات فرانسه به نیجریه، ۲۰۱۸
- صادرات فرانسه به تونس
مهمترین بخش واردات کشور تونس از فرانسه مربوط به ماشین آلات و کالاهای الکترونیکی است که حدود ۱.۲۵ میلیارد دلار برآورد می شود.
نمودار ۹صادرات فرانسه به تونس،۲۰۱۸
- صادرات به مصر
مصر به عنوان یک کشور آفریقایی که جمعیت حاکم بر آن مسلمان است از گذشته با فرانسه ارتباط داشته و این ارتباطات در بسیاری از مواقع به ضرر مصر تمام شده است و از این رو، این کشور را تحت استعمار فرانسه قرار داده است.
اکنون با گذشت دوران استعمار، روابط تجاری این دو کشور افزایش یافته است؛ به نحوی که این کشور دارای واردات ۷۵۰ میلیون دلاری در حوزه ماشین آلات و صنایعالکترونیکی و همچنین رقم ۴۵۰ میلیارد دلاری در حوزه محصولات شیمیایی است.
نمودار ۱۰ صادرات فرانسه به مصر، ۲۰۱۸
نتیجه گیری
صنعت حمل و نقل، دستگاهها، وسایل الکتریکی و الکترونیکی و مواد شیمیایی از کالاهای مهم صادراتی کشور فرانسه است و میزان درآمد حاصل شده از این بخش برای فرانسه از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که فرانسه در تولید این کالاها دارای مزیت است و لذا تحریم شدن این بخشها برای فرانسه بسیار خطر آفرین برآورد می شود.
چنانچه کشورهای اسلامی بخواهند در مقابل اقدام رییس جمهور فرانسه واکنش نشان بدهند اقتصاد فرانسه به شدت آسیب خواهد دید. کشورهای مسلمان دارای یک بازار بزرگ برای این کشور هستند به نحوی که ارزش صادراتی آن برای فرانسه حداقل ۵۰ میلیارد دلار است و از طرفی، منبع بزرگی از واردات خود را از دست خواهد داد. این منبع وارداتی که بیش از ۶۰ میلیارد دلار ارزیابی میشود، نقش مهمی در اقتصاد فرانسه دارد چرا که این کشور با وارد کردن مواد اولیه و فراوری کردن آنها به انجام صادرات می پردازد و بخش مهمی از درآمد صادراتی خودش به این بخش وابسته است.
صنعت حمل و نقل فرانسه با وجود بحران کرونا بسیار آسیب پذیر شده است و دچار ضررهای فراوانی گردیده است لذا اگر کشورهای مسلمان واردات وسایل نقلیه و حمل و نقل خود از این کشور را متوقف کنند این صنعت بیش از پیش ورشکسته خواهد شد و اقتصاد فرانسه را به شدت تحت تاثیر قرار خواهد داد.
آسیب تحریم همه جانبه بر علیه فرانسه می تواند آنقدر بزرگ باشد که اقتصاد درگیر با کرونای آن را رو به افول ببرد و منجر به یک بحران بزرگ برای آن شود. از طرفی کشورهای رقیب فرانسه، دنبال فرصتی هستند تا بتوانند نقش خود را در بازار کشورهای اسلامی رونق بدهند و اگر کوچکترین لغزشی از سوی فرانسه صورت گیرد جایگاه آن را تصاحب خواهند کرد. به همین دلیل کشورهای اسلامی دچار ضرر اندکی خواهند بود و خواهند توانست به حیات اقتصادی خود ادامه دهند اما صدمه وارد بر اقتصاد فرانسه می تواند جبران ناپذیر باشد.
منابع
https://oec.world/en/profile/country/fra
[۱] hob