بهناز عظیمی / عضو شبکه پژوهشگران دفتر مطالعات دیپلماسی اقتصادی
دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق بین الملل دانشگاه شهید بهشتی
مقدمه
بلاک چین و فناوری دفتر کل توزیع شده این پتانسیل را داردکه پیشرفت های بزرگی را برای صنعت و شهروندان جهان به ارمغان بیاورد.آنها شرکتها را از نوپا تا شرکت های بزرگ و اداری قادر میکند تا خدمات دیجیتال غیرمتمرکز ،قابل اعتماد ،شفاف وکاربرمحور را ارائه دهند.اینها میتواند به مدل های جدید و بهبود یافته کسب وکار ، بهرمندی از جامعه و تحریک انگیزه رشد اقتصادی پایدار شود.
بلاک چین چیست؟
بلاک چین یک فناوری است که به افراد و سازمان ها این امکان را میدهد که توافق کنند و معاملات و اطلاعات را بطور شفاف و بدون داشتن یک قدرت مرکزی ثبت کنند.این یک ابزار مهم برای ایجاد یک اقتصاد دیجیتال منصفانه ،فراگیر ،ایمن و دموکراتیک شناخته شده است و پیامد های قابل توجهی در نحوه تفکر ما درباره بسیاری از نهاد های اقتصادی اجتماعی و سیاسی ما دارد.این فناوری توزیع شده در سال ۲۰۰۹ به عنوان پروتکلی در پشت بیت کوین بوجود آمده است.
یک رمز ارز یا منشاء اجتماع cyperpunk که به دنبال استفاده از رمز نگاری بودند.
دیدگاه آزادی خواهانه و بسیاری از افراد جامعه و مخترع بیت کوین با نام مستعار satoshi nakamato درسال ۲۰۰۸ این رمزارزرا به عنوان ابزاری برای رهایی شهروندان از محدودیت های پولی و دولت ها میدانند.اما این سرچشمه های انقلابی جدایی طلب ،این موضوع را تبلور میکند که موارد بسیاری در استفاده از فناوری دفتر کل توزیع شده برای دولت وجود دارد.
اما این اقدام دولت از طریق مقررات ،قانونگذاری و سرمایه گذاری عمومی میتواند به یک عامل اصلی در اتخاذ و توسعه این فناوری نوآورانه تبدیل شود و دولت ها میتوانند از فناوری بلاک چین برای بهره برداری از راندمان خدمات وکارایی خود استفاده کنند.اما همچنان و شاید با توجه به ریشه های انقلابی ضد شهود این فناوری ،برنامه های بلاک چین خصوصی به همکاری دولت برای تصویب و توسعه سیستم اقتصادی بلاکچین نیاز خواهد داشت.
توسعه اقتصادی
با توجه به مقدمه فوق این سئوال مطرح میگردد که دولت تا چه حد باید از توسعه فناوری بلاک چین پشتیبانی و تا چه میزان باشد و یا این که تا چه حد باید به دنبال تصویب و استفاده از فناوری های بلاک چین باشد؟
از منظر سیاست های عمومی ،اقتصاد ساده بلاک چین را میتوان با استفاده از تحلیل رفاه اجتماعی در نظر گرفت.بیشتر فناوری های نوین را میتوان از دیدگاه عدم قطعیت و مثبت بودن سرمایه گذاری خارجی خصوصی و دریافت نتیجه ای که منجر به عدم موفقیت در بازار میشود مورد تجزیه و تحلیل قرارداد.
طبق گزارش جدیدی که از سوی مجمع جهانی اقتصاد منتشر شد بیش از ۴۰ بانک مرکزی در سرتاسر جهان در حال آزمایش بر روی کاربردهای فناوری بلاک چین هستند.اشلی لنکوئیست یکی از سرپرستان پروژه بلاک چین و فناوری دفتر کل توزیع شده درمجمع جهانی اقتصاد و نویسنده اصلی گزارش ارزیابی کاربردهای بلاک چین میگوید :تعداد بانک های مرکزی که در حال بررسی کاربردهای این فناوری هستند بسیارقابل توجه است .
تحولات فناوری بلاک چین به واقع یکی از مهمترین تحولات اقتصادی واجتماعی جهان معاصر است که برخی از کارشناسان از بروز انقلاب اقتصادی با رشد این فن آوری های نوظهوردر سال های نچندان دور خبر میدهد.فناوری بلاک چین راهی تضمین شده و امن برای انتقال یک ارز دیجیتال از فردی به فرد دیگر بوسیله اینترنت است و نمیتوان مشروعیت این انتقال را به چالش کشید .
در سالهای اخیر ارزرمز های دیجیتال بسیاری مانند بیت کوین ،ریپل ،اتریوم از استقبال بسیار خوبی بهرمند شده اند و کاربران بسیاری در جهان به دنبال استخراج و تبدیل پولها به ارزهای دیجیتال هستند چراکه معتقدند سود های کلان و امنیت از شعارهای این فناوری محسوب میشود که با توجه به نیازهای اقتصادی ومعیشتی جهان ،استقبال خوبی نیز از این فناوری نوین شده است .
در واقع این فناوری بلاک چین از آن دسته از فناوری ها به حساب میآید که میتواند سیستم تبادل مالی و پولی در جهان را دچار تحول کندوکاربرد ونحوه عملکرد بسیار پیچیده و متفاوتی دارد.کارشناسان ومحققان فعال دراین حوزه بر این باورندکه فناوری بلاکچین ازپتانسیل هاوقابلیت های بسیاری برخوردار است که میتواند در صنایع مختلف بانکی ،مالیاتی ،بیمه ،دانشگاهی و…به کار برده شود و تحولات بزرگی را ایجاد کند.
به گفته آقای علی حیدری کارشناس اقتصاد بین الملل بلاک چین همانگونه که از نامش پیداست مجموعه ای از بلاک ها یا خانه هایی محسوب میشود که داده ها و اطلاعات درآن ذخیره میشوند.
این روش که با ایجادرمزارزبرای هرگونه تبادل شکل میگیردیکی ازامن ترین روشهای ذخیره سازی و انتقال اطلاعات است که به جز شخص ایجاد کننده فردی قادر به دستیابی به اطلاعات آن نیست و مشکلات مربوط به هکرها و دزدی های اینترنتی در آن به وقوع نمی پیوندد.
به عبارت ساده تر و دقیق تر بلاک چین یک پایگاه توزیع شده مبتنی بر اجتماع میلیون ها اشتراک است که بصورت هم زمان داده هایی در آن ثبت و اصلاح میشود که میتوان با بهره گیری از این پلت فرم،آزاد و در عین حال پیچیده به تبادلات مالی ،علمی و اطلاعاتی پرداخت.
ارزهای دیجیتال از پدیده هایی شایع در اقتصاد و اجتماع کشورهای مختلف دنیاست که بعید به نظریرسد حتی در دورافتاده ترین نقاط نیز فردی ازارزهای دیجیتال و سود آوری آنها مطلع نباشد و به خرید آن مشتاق نباشد.در این میان برخی از کشورها هم وجود دارند که محدودیت های شدید و قانونی برای تبادل این گونه ارزها اعمال کرده اند.برای نمونه در روسیه ارزهای دیجیتال به عنوان ارز رسمی پذیرفته نشده انداما درآمریکا خیلی از شرکت ها در حال تطبیق سازوکارهای مالی خود با ارزهای دیجیتال هستند.
آنچه که بیشتر مورد توجه قرار میگیرد پتانسیل فناوری بلاک چین برای پرداختن به چالش های دیرینه مربوط یه توسعه اقتصادی است. طرفداران بلاکچین استدلال میکنند که گسترش فرصت های تبادلی و همکاری با کاهش اتکاء بر واسطه ها و اصطکاک های مرتبط با آن منجر به این توسعه خواهد شد. از آن جا که فرایند انتقال در فناری بلاکچین دربرابر دستکاری هریک از طرفین به تنهایی در امان است و اصلاحات و تغییرات میتوانند بدون نیاز به اعتماد طرفین به یکدیگر و بدون اعتماد به یک مقام مرجع مانند بانک ،شرکت کارت اعتباری یا دولت صورت گیرد،از فناوری بلاک چین به عنوان ماشین اعتماد یاد میشود.
تبادل اقتصادی و همکاری با کاهش نیاز به واسطه ها و چالش های مرتبط با آنها به جذابیت آشکار این فناوری در توسعه اقتصادی می افزاید، جایی که اعتماد هم بین افراد و هم در نهادهابه عنوان یک امر مهم در پیشرفت و رشد تلقی میشود.
تبادلات اقتصادی نیازمند اعتماد هستند ،در ابتدایی ترین سطح باید معقول دانست انتظار این که افراد و موسساتی که با آنها تجارت میکنیم صرف نظر از ظرفیت ما برای نظارت بر اقدامات آنها برای منفعت ما با ما تجارت میکنندبدون اینکه منفعت وسودی داشته باشد نخواهد بود.
بدون این انتظار ریسک فرصت طلبی احتمالی ازتوانایی بلقوه شرکت در یک تجارت باعث میشود که آن را کنار بگذاریم به آن نپردازیم.
امروزه تقریبا هرگونه مبادله اقتصادی که خارج از وضعیت معاملات نقدی که مستلزم اعتماد و مداخله شخص ثالث قابل اعتماد است صورت میگیرد،وقتیکه کالا را به صورت آنلاین خریداری میکنیم در واقع به یک شرکت کارت اعتباری یا بانکی برای تایید و فرایند پرداخت اعتماد میکنیم.
وقتی پول را برای دوستان و یا اعضای خانواده خود میفرستیم ما برای نظارت بر تراکنش به بنگاههای خدمات پولی تکیه میکنیم.
وقتی که میخواهیم ادعای مالکیت خود بر یک دارایی را اثبات کنیم به مقامات مرکزی از جمله دولت اعتماد میکنیم تا حقوق مالکیت ما را تایید کند وبا تایید هویت طرفین در معامله اقدام به مباشرت در تسویه و پرداخت و نظارت و ثبت معامله و حفظ سابقه معامله این واسطه های بی تردید کاهش پیدا خواند کرد و عدم اطمینان طرفین که ممکن است باعث انجام نشدن معامله شودرا ازبین میبرد.
با انجام این کار آنها پتانسیل فرصت های معامله وراه رشد این پتانسیل ها راگسترش وآسان میکند.
بدون خدمات ضروری بانکی ،کشورهای آسیب دیده ،فقرخود را با سیستم های اقتصادی راکد درگیر می بینند.از طرف دیگر فناوری بلاک چین مجموعه ای ازگزینه هارامیتواندبرای اقدامات و گام های اساسی ارائه دهدکه برای کشورهای با ثبات تر و توسعه یافته تر امکان پذیر باشد.
با الگوریتم بلاک چین یک فرد میتواند سهام خود ،اوراق قرضه یا سایر دارایی های مهم خود را به روشی خصوصی ،مطمئن تر و باصرفه ترانتقال دهد.
با تسخیر سرسخت واسطه های مالی بدلیل نوآوری بلاک چین ،افراد بدون دردسترس داشتن راه حل های مالی در کشورهای در حال توسعه ممکن است خود را در یک زمین بازی با طرف دیگر و خوشانس تر از خود پیدا کنند.
هزینه ها و ناکارآمدی مربوط به پرداخت های بین المللی بطور خاص موانع توسعه اقتصادی هستند.آیا این یک تجارت است که یک مهاجری صنعتی را درکشور درحال توسعه راه اندازی میکند و پول به کشور خانه خود میفرستد یا کمک یک سازمان برای بودجه یک پروژه خارجی ،انتقال منابع از ثروتمندان به کشورهای فقیرودر نهایت نیاز به ارسال پول به سراسرمرزها دارد اما همانطور که بحث شد انجام این معاملات از طریق سیستم مالی رسمی میتواند هزینه قابل توجهی وتاخیراتی را شامل شود.جوامعی که به دنبال توسعه و رشد فناوری هستند باید به سمت مجموعه ای حرکت کنند که اصول و استانداردهای استفاده از راه حل های مبتنی بر بلاکچین در متون توسعه آنها باشد.تمامی چالش های پیشروی قابل حل هستند .
این که سازمان ها و آژانسهای توسعه سرمایه گذاری درصدد منابع لازم برای حل آنها ست که به دو عامل بستگی دارد:
۱- اشتهای کافی برای رفع چالش های اساسی در زمینه توسعه وجود داشته باشد.
۲- سازمانها باید باور داشته باشند که مزایای تغییر از سیستم های سنتی قدیمی به سیستم های مبتنی بر بلاک چین ریسک ها و فائق آمدن از آن زیاد خواهد بودزیرا این تغییرمعمولا نیازمند تغییر یکجا است نه تغییرات مقطعی و در مرور زمان.
سازمان های دولت و موسسات بین المللی که با افراد استارت آپ همکاری میکنند نقش مهمی در جمع آوری و گزارش داده های پروژه هایی که میتوانند در بهبود از روشهای موجود مورد استفاده قراربگیرند داشته باشند.در خلاء وجود این اطلاعات ،توسعه توانایی جامعه برای تشخیص این که چه روش هایی به احتمال زیاد کارمیکنند و به نوبه خود تصمیم این که سرمایه گذاری درکما باید صورت پذیرد را محدود خواهدکرد.
نتیجه گیری
بلاک چین فن آوری است که طی یک دوره طولانی آزمون و خطا تحول میابد،بنابراین یکی از بخشهای قابل توجه بلاک چین این است که فعالیت های اقتصادی انسانها به شکل کاملا خودکار انجام میشود و دیگر به دخالت انسانها نیاز ندارد.
و با استفاده از این فناوری میتوان عدم اطمینان هارا در معاملات انسانی در جهان از بین برد و موسساتی از قبیل بانک ها ،دولت ها و شرکت هایی که در این بین این عدم قطعیت راایجاد میکردندراکنارگذاشته و همکاری و تبادل میان انسانها را به راحتی و سریع تر از هرزمان دیگر و با کمترین هزینه ها انجام شود.
فناوری بلاک چین توانایی ایجاد یک رکورد مبادله انسانی ،مبادله ارز،انواع دارایی دیجیتالی و فیزیکی را به روش کاملا جدید به ما میدهد.بنابراین آنها به نوعی به یک موسسه فناوری تبدیل شده اند که دارای مزایای بسیاری از موسسات سنتی است که در جامعه استفاده میکنیم اما این کار را به صورت غیرمتمرکز انجام میدهد ،این کار را با رفع بی اعتمادی به واقعیتی امن صورت میپذیرد.