دکتر مهدی صادقی شاهدانی در گفتگو با روابط عمومی دانشگاه امام صادق علیه السلام، با تشریح الزامات جهش تولید در کشور، دیپلماسی اقتصادی و صادرات کالا به کشورهای منطقه را از اموری برشمرد که می تواند با افزایش تولید در کشور، برخی از مشکلات اقتصادی را مرتفع سازد. مشروح این گفتگو به این شرح است:
* در دیدگاه شما، الزامات جهش تولید در اقتصاد کشور چیست؟
ما در اقتصاد چالش های متعددی داریم که از عمده این چالش ها، چالش بیکاری و چالش تورم است. این روزها به جهت مسئله کرونا، چالش بیکاری و چالش تورم جدی تر شده است. تدبیر مقام معظم رهبری برای ارائه شعار سال، این نکته را مدنظر قرار داده است که برای مقابله با این چالش ها، باید موضوعی را در دستور کار قرار دهیم که اگر بتوانیم پیاده سازی بکنیم، تاثیراتی بر چالش های مختلف اقتصادی زندگی مردم و کارکردهای اقتصادی خواهد داشت.
رهبری معظم پیش بینی می‌کردند که ما در چه چالش تورم و بیکاری دچار یک وضعیت نامناسبی خواهیم شد و ایشان نسخه کلی و راهبردی خودشان را ارائه کردند. پس از این جهت، جهش تولید نسخه بسیار مناسبی است برای شرایطی که ما الان در کشور داریم و حتی در شرایطی که در آینده پیش بینی می‌کنیم داشته باشیم نسخه بسیار شفابخشی است. مسئله اساسی این است که ما واقعاً بتوانیم که این موضوع را عملیاتی کرده و پیاده سازی بکنیم.
بحث جهش تولید همانطور که از عنوان آن پیداست دو نکته را در بردارد: یکی اینکه اقتصاد از شرایط رکودی خارج بشود و به شرایط همراه با رونق برسد. این اولین موضوعی است که در این شعار نهفته است وقتی می گوییم جهش تولید یعنی اقتصاد را از شرایط رکودی نجات بدهیم و در یک مسیر رونق قرار بدهیم. طبیعی است که اگر ما بتوانیم اقتصاد را از شرایط رکودی نجات بدهیم و به مسیر آن را هدایت بکنیم، بخشی از اهداف جهش تولید حاصل شده است.
نکته دیگری که در موضوع جهش تولید مطرح است، این است که وقتی اقتصاد از رکود خارج می شود و به شرایط رونق رهنمون می شود، باید یک سطح بالاتر را هم تجربه بکند که ما در اقتصاد به آن می گوییم پیشرفتی علی حده که این پیشرفت علی حده می تواند ریشه در تحول فناوری داشته باشد.
بنابراین موضوع جهش تولید حرکت از سمت رکود به سمت رونق، ایجاد یک شرایط با ثبات اقتصادی و همچنین حرکت از سمت رونق به سطوح بالاتر همراه با رشته های قابل قبولی که اقتصاد را به مراحل بالاتر خودش هدایت می کند.
* رویکرد برون نگر در جهش تولید چه نقشی دارد؟ آیا صادرات کالا می تواند به جهش تولید منجر شود؟
اگر بخواهیم تولید را از شرایط رکود نجات بدهیم و به شرایط رونق برسانیم، یکی از مسائلی که در آن مطرح است این است که بین کالایی که تولید می‌شود به واسطه حرکت از سمت رکود به سمت رونق این کالا باید بتواند مطابق راهبرد برونگرایی مسیر خودش را به سوی بازارهای بیرونی پیدا کند. چرا علیرغم اینکه نرخ واقعی سود بانکی مثلاً منهای ۲۰ درصد است ولی همچنان سرمایه گذاری مان آن طوری که باید و شاید حرکت نمی کند. در شرایطی که نرخ سود بانکی منفی است باید سرمایه‌گذاری خیلی رشد کند.
اگر بخواهیم کالبدشکافی بکنیم به این نتیجه میرسیم که شاه بیت اساسی کار -جدای از اینکه ما باید دنبال با ثبات کردن اقتصاد باشیم- این است که ما وقتی که تولید مان است شرایط رکودی به شرایط رونق حرکت می‌کند، باید بسترسازی مناسب برای فروش این کالاها و خدمات پیدا بکنیم ایجاد کنیم راهبرد برون گرایی مسیر ما را مشخص کرده ؛ اگر می‌خواهید حرکت شما از رکود به سمت رونق پایدار باشد ادامه دار باشد و پس از آن تازه یک جهش علی حده انجام بدهید و در مجموع باید بتواند جهت کسب کند لازمه آن این است که ما راهبرد برون گرایی را بتوانیم در واقعیت عینی بتوانیم عملیاتی بکنیم.
راهبرد برون گرایی می‌گوید که اگر تولید کننده ما کالایی را تولید می کند، باید این کالا را بتوانیم به بازارهای بیرونی حداقل این است که بازارهای کشورهای همسایه برسانیم اگر ما این کار را بکنیم اضافه بر اینکه تولید جهش می کند. چون ما کالایی را که میبریم در بازارهای بیرونی می فروشیم درآمد ارزی به دست می آوریم یا حتی اگر درآمد ارزی به دست می آوریم در اقتصاد تهاتری می توانیم ما بازای ارزش آن را از کالای دیگری وارد کشور بکنیم.
* در حوزه کارشناسی، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد چه برنامه هایی برای تحقق شعار جهش تولید دارد؟
ما در دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد یک دفتر را تاسیس کردیم به نام دیپلماسی اقتصادی که این موضوع را در دستور کار خودش قرار داده است. دیپلماسی اقتصادی یعنی اینکه ما بتوانیم ظرفیت تولیدی خودمان را به بازارهای مختلف عرضه بکنیم و کالای خودمان را در بازارهای مختلف به فروش برسانیم و نیازهای خودمان را از بازارهای مختلف تأمین بکنیم.
تشکیل دفتر دیپلماسی اقتصادی به عبارتی حرکتی است که می‌تواند جریان جهش تولید را به یک جریان پایدار تبدیل بکند و اعتقاد ما این است که جهش تولید بدون اینکه ما دسترسی به بازارهای مختلف چه بازارهای بین المللی، چه بازارهای منطقه‌ای پیدا بکنیم، امکان‌پذیر نیست.
چون تولید کننده باید جنس خود را بفروشد و در داخل ما تقاضایی که برای تولید داریم، ممکن است تقاضای کافی نباشد و بسیاری از تولید کننده ها هستند که اگر بخواهند به بازار داخل اکتفا کند، خیلی از جنس های شان به فروش نمی رسد.
لذا تشکیل دفتر دیپلماسی اقتصادی موضوعی است که به جریان جهش تولید بسیار کمک خواهد کرد. این دفتر حتی ماهیت بین‌رشته‌ای هم دارد یعنی کسانی که الان در دفتر دیپلماسی اقتصادی فعالیت می‌کنند که از رشته های مختلف از جمله مدیریت، اقتصاد علوم سیاسی هستند. ما باید بیش از پیش روی موضوع دیپلماسی اقتصادی در کشور کار بکنیم و سرمایه‌گذاری بکنیم. کاملاً این دو مقوله به هم مرتبط هستند یعنی جهش تولید اقتضا دارد که ما دیپلماسی اقتصادی مان بیش از گذشته فعال بشود. مازاد بر این که وقتی ما دیپلماسی اقتصادی مان فعال می شود می‌توانیم موضوع اشتغال را حل کنیم.
در کنار موضوع دیپلماسی اقتصادی که شاه بیت جهش تولید است و بسیار تاثیرگذار است، موضوع تامین مالی جریان تولید است. تولیدکنندگان در سال‌های مختلف ظرفیت‌های خوبی برای خودشان ایجاد کرده اند، تجهیزات خریداری کردند، نیروی انسانی تربیت کردند و…
تامین مالی به خودی خود می‌تواند کمک کار جریان تولید باشد. چون هنگامی که تولید ما می‌خواهد توسعه یابد، باید تامین مالی بشود. توسعه ابزارهای مالی اسلامی مبتنی بر شالوده بازار سرمایه نکته‌ای است که ما به آن توجه کردیم و حتی در دوره دکتری گرایشی داریم به اسم تامین مالی اسلامی که این گرایش تامین مالی اسلامی و هدف آن این است که بگوید اولاً چه ابزارهایی مالی مبتنی بر دیدگاه اسلام وجود دارد و هر کدام از این ابزارها و نهادها چگونه می تواند کمک کنند.
در رابطه با تامین مالی جدای از اینکه گروه تخصصی داریم که این گروه تخصصی روی اقتصاد مالی متمرکز است، در آینده هم بنا داریم که یک گروه اقتصاد مالی مستقل را پایه‌گذاری بکنیم. در جریان تامین مالی گرایش تامین مالی اسلامی که همسو با جریان جهش تولید است امیدواریم که بتوانیم نقش بارز خودمان را ایفا کنیم، یعنی بتوانیم راه‌حل‌هایی را مبتنی بر رساله های دکتری و کارشناسی ارشد استخراج کنیم. هم چنین در مجموعه فعالیت دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد تصویب پایان نامه ها و تشکیل کارگاه های تخصصی را برنامه ریزی کرده ایم و با این هدف که بتواند به جریان جهش تولید کمک کند، مسیر خودش را ادامه می‌دهد.
مثلاً در همین دیپلماسی اقتصادی ما چندین پایان‌نامه را که در دستور کار قرار داده ایم البته شاید بیشتر از اینها باشد. تصویب و دفاع پبان نامه های دانشکده در بحث تامین مالی جریانی قوی است و در شاخه‌های مختلف دکتری موضوع تامین مالی در دستور کار قرار می‌گیرد و این جدای از این است که نهادهای غیررسمی ما موضوع دیپلماسی اقتصادی و موضوع اقتصاد مالی را جداگانه و با یک علاقه وافری از ناحیه مشارکت‌کنندگان در این نهادها دنبال می کنند.